W związku z transformacją energetyczną coraz częściej standardem staje się praca z wykorzystaniem sprzętu elektrycznego. Już przed pojawieniem się materiałów elektronicznych regularnie dochodziło do niebezpiecznych sytuacji związanych z elektrycznością. Czasem z ciężkimi następstwami. Prądu nie widać, ale niewłaściwe postępowanie może doprowadzić do poważnych konsekwencji.
Weźmy na przykład: Wyobraź sobie, że pracujesz w ogrodzie. Chcesz odłączyć wąż ogrodowy. Podczas odłączania węża przypominasz sobie, że kran jeszcze nie jest zakręcony. Po odłączaniu węża woda tryska z kranu i oblewa Cię. Na szczęście w tym przykładzie woda z kranu wyłącznie Cię moczy. Jednak, jeśli weźmiemy pod uwagę kabel, przez który przepływa prąd, sytuacja wygląda inaczej. Kiedy odłączasz kabel, który w momencie odłączania znajduje się jeszcze pod napięciem, nie dostrzeżesz tego, że dochodzi do „uwolnienia” prądu. W takiej chwili może się zdarzyć, że znajdziesz się pod napięciem lub powstanie łuk elektryczny. A to może doprowadzić do sytuacji zagrażającej życiu.
Z tego powodu bardzo ważne jest, aby wszyscy pracownicy, którzy przygotowują i wykonują prace w pobliżu i przy pomocy sprzętu elektrycznego znali zagrożenia, do których może dochodzić podczas pracy z prądem.
Grupą docelową tego szkolenia BHP są:
- Pracownicy, którzy na placu budowy wykonują prace w pobliżu i przy pomocy sprzętu elektrycznego
- (Główni) wykonawcy
- Pracownicy odpowiedzialni za przygotowanie pracy
- Koordynatorzy projektu
- Kierownicy projektu
- Kierownicy placu budowy
Uwaga! Jeśli nie czujesz się komfortowo, aby przeprowadzić to szkolenie zwróć się o pomoc do pracownika odpowiedzialnego za prace lub pracownika odpowiedzialnego za instalację!
Dodatkowe informacje znajdują się wszkoleniu BHP na temat porażenia prądem i łuku elektrycznego. Szkolenie to zawiera również film, na którym można obejrzeć jak powstaje łuk elektryczny.
Łuk elektryczny
Łukelektryczny jest to nagłe uwolnienie energii przez prąd elektryczny, często w wyniku zwarcia. Kiedy pojawia się łuk elektryczny powstaje bardzo duża ilość ciepła, światła, dźwięk, fala uderzeniowa i substancje trujące. Z tego powodu można go porównać do niewielkiego wybuchu grożącego bardzo poważnymi lub nawet śmiertelnymi oparzeniami i zatruciem. Uwolnienie energii cieplnej może spowodować bardzo wysoką temperaturę (do 20 000 stopni Celsjusza!).
Na przedstawionych poniżej ilustracjach i w wspomnianym wyżej filmie znajdują się przykłady związane z techniką instalacyjną. Jednak łuk elektryczny równie dobrze może pojawić się przy wyjmowaniu z urządzenia elektrycznego wtyczki lub kabla do ładowania. Zagrożenia i skutki są wtedy takie same!
Porażenie prądem to przejście prądu elektrycznego przez ciało człowieka lub zwierzęcia mogące mieć skutek śmiertelny lub w wypadku mniej poważnego porażenia bez skutku śmiertelnego. Skutki dla ofiary zależą od długości oddziaływania i natężenia prądu, i mogą prowadzić od trudności z oddychaniem, przez poparzenie do poważnych zaburzeń pracy serca.
 |  | |
| Osoba (śmiertelnie) porażona prądem | ||
Więcej informacji znajduje się w szkoleniu BHP Co zrobić, gdy dojdzie do wypadku z elektrycznością?.
Spalenie wtyków i akumulatorów
W przypadku usterek lub wysokiej rezystancji (przeciążenia), kable lub akumulatory mogą się przegrzać, a czasem nawet zapalić. Szkoda finansowa, która wynika ze spalenia akumulatora lub wtyku, może wynosić zależnie od sprzętu od dziesiątek do milionów euro.
Na przedstawionym zdjęciu widać spaloną szafę elektryczną w jednym z projektów Heijmans. Próbowano przenieść szafę, kiedy była jeszcze podłączona do sieci elektrycznej.
Wyjaśnienie
To, że wtyk pasuje do gniazda nie oznacza jeszcze, że można go podłączyć. Jeśli podłączymy zły wtyk, może dojść do spięcia. Spięcie z powodu gorąca może spowodować zapalenie się wtyku. Na przykład chodzi tu o tanie wtyki popularne wśród Holendrów, sprowadzane z zagranicy. Wtyki pasują i umożliwiają ładowanie naszych telefonów. Jednak każdego roku dochodzi do setek pożarów w mieszkaniach, których przyczyną stały się tanie wtyki.
Prawidłowe postępowanie
Zapytaj wykonawcę lub pracownika odpowiedzialnego za prace (zgodnie z NEN3140), kto w projekcie jest upoważniony do podłączania wtyków (pracownik przeszkolony lub posiadający kwalifikacje).
Wyjaśnienie
Kiedy wtyk znajduje się jeszcze pod napięciem, może powstać łuk elektryczny. Kiedy pojawia się łuk elektryczny, jak już wcześniej powiedzieliśmy, uwalnia się bardzo duża ilość ciepła, światła, dźwięk, fala uderzeniowa i substancje trujące. Więc jeśli ot tak sobie wyciągniesz wtyk z gniazda w szafie elektrycznej, który będzie się jeszcze znajdował pod napięciem, poparzysz się i/albo zatrujesz.
Prawidłowe postępowanie
Udaj się do osoby uprawnionej do podłączania i/lub odłączania wtyków. Jeśli posiadasz uprawnienia do pracy z wtykami wykonaj LMRA, aby sprawdzić, czy odbiornik, który chcesz odłączyć w szafie elektrycznej nie znajduje się jeszcze pod napięciem.
Wyjaśnienie
Jeśli podłączysz zbyt wiele urządzeń w szafie elektrycznej (np. rozdzielnic), w sieci może płynąć zbyt wiele prądu. Co doprowadzi do przeciążenia szafy. Przewody elektryczne za bardzo się nagrzeją i może dojść do pożaru. Prawdopodobieństwo wystąpienia pożaru spowodowanego przeciążeniem w przypadku stosowania materiałów elektrycznych jest wyższe ze względu na stosowane ładowności.
Stało się tak również w marcu 2023 roku w projekcie Heijmans. W projekcie zainstalowano szafę w celu tymczasowego zaopatrywania w energię elektryczną. Wcześniej dokonano uzgodnień związanych z pojemnością szafy. Ponieważ jeden z pracowników nie znał tych ustaleń, doszło do podłączenia zbyt dużej liczby urządzeń. Z tego powodu szafa została przeciążona. Wtyk i gniazdo w szafie spaliły się (na szczęście nikt nie doznał obrażeń).
 |  | |
| Spalony wtyk w jednym z projektów Heijmans. | Spalone gniazdo 125 A WCD w agregacie spawalniczym, |
Prawidłowe postępowanie
Udaj się do osoby uprawnionej do podłączania i/lub odłączania odbiorników w szafach. Jeśli posiadasz uprawnienia do podłączania i odłączania odbiorników w szafach, sprawdź zanim coś podłączysz, jaka jest pojemność szafy i jaka jest potrzebna moc do podłączenia odbiornika.
Wyjaśnienie
Korzystając z (nie)legalnych rozgałęźników zwiększasz prawdopodobieństwo, że dojdzie do przeciążenia. Po przeciążeniu systemu, tak jak już powiedzieliśmy powyżej, może dojść do pożaru w wyniku przegrzania się przewodów elektrycznych.
 |  | |
| Z powodu korzystania z nielegalnego rozgałęźnika może dojść do przeciążenia systemu Wtyk może się przez to zapalić. | Z powodu dodatkowego wyprowadzenia i wykorzystania nielegalnego rozgałęźnika może dojść do przeciążenia systemu |
Prawidłowe postępowanie
Udaj się do osoby uprawnionej do podłączania i/lub odłączania wtyków. Jeśli posiadasz uprawnienia do pracy z wtykami zastosuj prawidłowe przyłącze, aby niepotrzebne były rozgałęźniki.
Wyjaśnienie
Jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że kabel lub szafa znajdują się pod napięciem nie jest rozsądne przenoszenie ich. Może się zdarzyć, że w wyniku przenoszenia coś się rozłączy w kablu lub szafie. W najgorszym przypadku w wyniku tego może powstać łuk elektryczny lub sam możesz znaleźć się pod napięciem, jeśli dojdzie do jego „uwolnienia”.
Prawidłowe postępowanie
Udaj się do osoby uprawnionej do przenoszenia kabli. Jeśli musisz przenieść kabel, rób to zawsze w porozumieniu z wykonawcą lub pracownikiem odpowiedzialnym za prace. Kabel lub rozdzielnica budowlana, którą trzeba przenieść nie może mieć większej obciążalności niż 32/63 amperów! Wykonaj LMRA. Sprawdź, czy w kablu nie ma prądu. Wyłącz wszystkie odbiorniki (piły, pompy itp.). Odłącz wyłączone odbiorniki od rozdzielnicy.
Nie odłączaj, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości lub coś jest niejasne!
Wyjaśnienie
Podczas prowadzonych prac pracownicy pomimo odradzania przez pracownika odpowiedzialnego za instalację, spróbowali przedłużyć kabel. Doprowadziło to do przeciążenia z powodu dodatkowego oporu na kablu i spalenia wtyku.
 |
| W kółeczku widać, że stopił się wtyk. I w pełni zapadł się bolec. |
Prawidłowe postępowanie
Stosuj się do instrukcji pracownika odpowiedzialnego za instalację lub odpowiedzialnego za prace (zgodnie z normą NEN3140). Technika instalacyjna to zupełnie inna technika niż technika konwencjonalna wykorzystywana do dnia dzisiejszego. Z tego powodu nie jesteśmy (jeszcze) w stanie prawidłowo oszacować niektórych zagrożeń.
Wyjaśnienie
Podczas prac z konwencjonalnym sprzętem zdarza się, pomimo że jest to zabronione, obchodzenie zabezpieczeń (np. zablokowanie automatu patykiem). NIGDY TEGO NIE RÓB!
Kiedy dojdzie do obejścia zabezpieczenia może powstać spięcie. To zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się łuku elektrycznego, porażenia prądem i szkód materialnych. Kiedy uruchomi się zabezpieczenie, oznacza to, że coś nie działa prawidłowo!
 |
| Na zdjęciu widać obejście zabezpieczenia przy pomocy śrubokrętów. Stanowi to śmiertelne zagrożenie! |
Prawidłowe postępowanie
Przerwij prowadzenie prac i skontaktuj się z wykonawcą lub pracownikiem odpowiedzialnym za prace (zgodnie z normą NEN3140). Sprawi on, że na placu budowy pojawi się uprawniony pracownik, który skontroluje, co stało się przyczyną zadziałania zabezpieczenia.
Wyjaśnienie
Kiedy dojdzie do awarii, sprzęt (tymczasowo) może nie nadawać się do użytku. Biorąc pod uwagę presję na wykonanie planu (i koszty) bardzo kuszące jest, aby samemu naprawić sprzęt. Zwłaszcza, że działo się tak często w przypadku urządzeń napędzanych olejem napędowym. W przypadku urządzeń elektrycznych może się zdarzyć, że prąd nadal „wycieka” i całe urządzenie znajduje się pod napięciem. Zwiększa to prawdopodobieństwo pojawienia się łuku elektrycznego, porażenia prądem i szkód materialnych.
Prawidłowe postępowanie
Przerwij prowadzenie prac i skontaktuj się z wykonawcą lub pracownikiem odpowiedzialnym za prace (zgodnie z normą NEN3140). Sprawi on, że na placu budowy pojawi się ktoś, kto usunie awarię.
Wyjaśnienie
Jeśli nastąpi jakiś błąd elektrotechniczny może to oznaczać, że zacznie „wyciekać” prąd. Uziom odprowadza wyciekający prąd do ziemi. Kiedy nie ma uziomu lub ktoś go usunie, wyciekający prąd nie może tam trafić. Jeśli w takim przypadku gdzieś znajdzie się napięcie (np. gdy gdzieś w systemie jest szczelina) i dotkniesz czegoś, to staniesz się wtedy uziomem. Znajdziesz się pod napięciem.
Prawidłowe postępowanie
Nie wolno od tak sobie przenosić uziomów. Zawsze należy dokonywać ich pomiarów, aby mieć pewność, że działają prawidłowo. Kiedy któryś z uziomów musi zostać przeniesiony lub tymczasowo usunięty, dochodzi do przygotowania planu działania przy udziale pracownika odpowiedzialnego za prace (zgodnie z normą NEN3140). Prąd na jakiś czas zostaje zupełnie wyłączony. Kiedy gotowe będzie nowe miejsce, uziom zostaje przeniesiony przez upoważnionych pracowników. Dopiero po ponownym zmierzeniu uziomu i sprawdzeniu jego działania można wznowić bezpiecznie prowadzenie prac.
Wyjaśnienie
Podczas przewożenia akumulatorów -luzem- obowiązuje zgodnie z prawem transport ADR9 (transportniebezpiecznych substancji). Jest to spowodowane tym, że substancje znajdujące się w akumulatorach są szkodliwe dla środowiska.
Akumulatory, które znajdują się w urządzeniach elektrycznych nie są objęte obowiązkiem ADR9.
Prawidłowe postępowanie
Sprawdź, czy transport akumulatorów luzem odbywa się zgodnie z ADR9.
Niestety pomimo podejmowanych przez nas środków może dochodzić do drobnych i dużych incydentów. Poniżej przedstawiamy, co należy zrobić, gdy do nich dojdzie. Zawsze obowiązuje: ZAWSZE dbaj o własne bezpieczeństwo!
 |
| Na zdjęciu widać zakopaną szafkę. |
Może się zdarzyć, że dostrzeżesz na placu budowy rzeczy, które nie do końca są takie jak powinny. Na przykład:
- Utknięty kabel.
- Ustawiona na kablu skrzynia.
- Zakopana przez przypadek szafka.
- Uszkodzenia kabli i wtyków.
- itd.
Jak już mówiliśmy w tym szkoleniu te drobne incydenty mogą prowadzić do poważnych konsekwencji (czasem zagrażających życiu). Dlatego tak ważne jest zgłaszanie ich od razu po ich dostrzeżeniu wykonawcy lub pracownikowi odpowiedzialnemu za prace (zgodnie z normą NEN3140). W ten sposób można będzie szybko zaradzić takim incydentom i kontynuować bezpiecznie prace.
KROK 1: Dbaj o własne bezpieczeństwo i osób w swoim otoczeniu (nigdy nie dotykaj osoby, która znajduje się pod napięciem).
KROK 2: Wezwij w razie konieczności pomoc. Kiedy pali się zestaw akumulatorów wezwij straż pożarną. Nie gaś pożaru samodzielnie, bo nie ma to sensu.
KROK 3: Jeśli któryś z pracowników został porażony prądem, zawsze należy udać się z nim do szpitala!
- Czy wiesz i czy wie Twój wykonawca, który z pracowników odpowiada za instalację na placu budowy?
- Czy zawsze wiesz, kto odpowiada za prace, które wykonujesz?
- Czy wiesz, kto w projekcie posiada upoważnienie do prowadzenia prac z kablami i elektrycznością?
- Czy wiesz, kiedy prąd przepływa przez kabel?
- Czy wiesz, co to jest drobny incydent?
Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.